Nu goed voorbereiden, straks zorgeloos overdragen
Wie een familiebedrijf erft of geschonken krijgt, moet erf- of schenkbelasting betalen. Als het bedrijf wordt voortgezet, biedt de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) uitkomst: (een deel van) de waarde wordt door de Belastingdienst vrijgesteld. Maar dan moet wél aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Een daarvan is de dienstbetrekkingseis.
Dit interview, waarin de dienstbetrekkingseis centraal staat, maakt deel uit van een serie over de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Benieuwd naar de andere onderwerpen waar onze klanten in de praktijk tegenaan lopen? Je vindt ze hier: ondernemingsvermogen, bezitsperiode, huwelijkse voorwaarden, voortzettingseis.
Helaas, op een bierviltje schrijven dat je het familierestaurant aan jouw dochter schenkt of nalaat, is niet voldoende om de BOR te kunnen toepassen. KPMG Meijburg & Co helpt graag om een plan te maken dat wél waterdicht is. Partner Olaf Leurs houdt zich bijna dagelijks bezig met familiebedrijven en drukt eigenaren op het hart: “Wacht niet met voorsorteren op een toekomstige schenking of vererving.”
Als de BOR wordt toegepast bij overlijden, speelt de dienstbetrekkingseis geen rol. Maar als een familiebedrijf bij schenking wordt overgedragen, eist de wetgever dat degene die de aandelen geschonken krijgt mínstens drie jaar in dienst is. Een kraakheldere regel? Ja. Als je ‘m op tijd in het vizier hebt en eventuele valkuilen de baas bent.
"In dienst zijn is niet altijd genoeg om aan de dienstbetrekkingseis te voldoen"
Invulling dienstbetrekkingseis
Een dienstbetrekking, wat houdt dat – in deze context – eigenlijk in? Leurs: “In de praktijk lopen we tegen twee problemen aan. Allereerst kun je een bedrijf vanuit fiscaal oogpunt niet vroeg genoeg schenken, want dan is het misschien nog minder waard en is er minder belasting verschuldigd. Dit lokt scenario’s uit waarin kinderen al relatief jong op de payroll worden gezet. Als je ze werkzaamheden laat verrichten, elke maand uitbetaalt en netjes verloond, zijn ze formeel gezien misschien in dienst, maar ligt een discussie met de Belastingdienst over een schijndienstbetrekking op de loer.”
Een ander veelvoorkomend probleem is de functie die kinderen binnen het bedrijf bekleden. In dienst zijn is niet altijd genoeg om aan de dienstbetrekkingseis te voldoen, schetst Leurs. “Grotere familiebedrijven hebben vaak meerdere staken en vertakkingen. Om uiteindelijk het hele concern geschonken te kunnen krijgen, is het van belang op welke plek binnen het bedrijf een kind werkt.”
Vormgeven toekomstplannen
Leurs ziet in het voldoen aan de BOR en de dienstbetrekkingseis een duidelijke rol voor KPMG Meijburg & Co weggelegd. “Wij zijn op de hoogte van alle actuele ontwikkelingen en houden continu een vinger aan de pols bij onze klanten.” Natuurlijk vergt het tijd, aandacht en actie, maar Leurs ziet ook de voordelen van de dienstbetrekkingseis. “Het dwingt je om kinderen bij het bedrijf te betrekken. Daarvan ben ik een groot voorstander, want ténzij het wordt verkocht: op een gegeven moment gaat het naar hen. Vaak zijn de familieaandelen ondergebracht in een stichting administratiekantoor, een STAK. Zo’n stichting leent zich bijvoorbeeld uitstekend voor het betrekken van kinderen. Maak ze medebestuurslid en laat ze elk kwartaal aanwezig zijn bij een vergadering waarin het reilen en zeilen van het bedrijf wordt besproken. Dan weten ze wat er speelt. Als je die betrokkenheid op een goede manier invult, kun je daar als familie veel baat bij hebben. Ongeacht de rol die kinderen later gaan spelen bij het familiebedrijf.”
Leurs ziet dat ouders van jonge kinderen die veel geld of vermogen gaan erven sterk de neiging hebben om hun kroost af te schermen. “Een jongetje van veertien hoeft niet te weten dat hij straks tientallen miljoenen gaat erven. Begrijpelijk en ook verstandig, tot op een zeker niveau. Want het gaat toch een keer gebeuren. Het is mij al een aantal keren gebeurd dat de kinderen van mijn klanten er bij het aanvragen van zorgtoeslag – op hun achttiende dus – achter kwamen dat ze meer spaargeld hadden dan ze zelf wisten. Kies dus een goed moment om met de kinderen in gesprek te gaan, maar wacht niet té lang.”
“Het is voor alle generaties een proces en daar moet je tijdig op anticiperen”
Succesverhaal
Dat de BOR en de bijbehorende dienstbetrekkingseis bij een juiste toepassing zeer voordelig is, komt duidelijk naar voren bij een familiebedrijf waarvoor Leurs werkt. “Al vijftien jaar voeren we regelmatig het gesprek over het opvolgingsplan. In de eerste tien jaar was de eigenaar ervan overtuigd dat geen van zijn drie dochters het wilde overnemen en dat de hele boel verkocht zou worden. Langzaam maar zeker zagen we het speelveld verschuiven. Zijn oudste dochter zit inmiddels in de directie. Een andere dochter heeft ook een tijdje voor het bedrijf gewerkt, maar werd daar niet gelukkig van en is intussen in een hele andere sector aan de slag gegaan. En de jongste heeft een commerciële functie binnen een van de bedrijfsonderdelen en is daar happy mee. Dus alle drie de kinderen hebben of hadden op een bepaalde manier betrokkenheid bij het bedrijf. Eind jaren negentig zetten wij – tegen de toenmalige waarde – de structuur klaar om over te dragen aan de kinderen.” Door tijdig (gedeeltelijk) over te dragen en doordat het bedrijf intussen fors in waarde is gestegen, zijn de kinderen al voor een groot deel eigenaar. “De dienstbetrekkingseis had ik ook al vrij vroeg ingevuld, want ze zijn alle drie al heel lang in dienst, in dit geval bij een STAK. Stel dat vader de resterende aandelen ook wil schenken, dan kan dat met toepassing van de BOR. De structuur leggen we eens in de vijf jaar op tafel om te checken of iedereen er nog gelukkig mee is en uit de voeten kan. Dat werkt echt ontzettend goed. Een eventuele opvolging is voor alle generaties een proces en daar moet je tijdig op anticiperen.”
Wees gewaarschuwd
Ondernemers die van een koude kermis thuiskwamen, ontmoette Leurs ook. Het zou nog met een sisser kunnen aflopen, maar het heeft er alle schijn van dat de BOR binnenkort vergaand versoberd wordt of zelfs helemaal wordt geschrapt. “Ik zie nu kinderen die nog niet in dienst waren en ouders die dat in allerijl alsnog doen, maar die zijn dus potentieel te laat. Misschien valt het mee en houdt de BOR voorlopig stand, maar zie het dan als een waarschuwing: denk erover na en zorg ervoor dat alles klaarstaat om te kúnnen schenken.”
Een bedrijf zo voordelig mogelijk vererven of schenken vraagt dus om gespecialiseerde kennis. Tijdmachines waarmee je drie jaar terug in de tijd kunt gaan, bouwt KPMG Meijburg & Co niet, maar Leurs’ boodschap is helder: “Het is áltijd verstandig om kinderen in een vroeg stadium bij het familiebedrijf en -vermogen te betrekken.”
