Wetsvoorstel Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties aangenomen door Tweede Kamer

Op 1 april 2025 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel genaamd Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties (Wtmo) aangenomen. Het doel van dit wetsvoorstel is om ongewenste buitenlandse beïnvloeding via donaties inzichtelijk te maken en eventueel aan banden te leggen waar dat noodzakelijk is. Daarnaast dient het wetsvoorstel de kans op financieel-economisch misbruik van maatschappelijke organisaties (waaronder volgens het wetsvoorstel stichtingen, verenigingen, kerkgenootschappen en vergelijkbare (juridische) entiteiten die in het buitenland zijn opgericht maar duurzaam in Nederland activiteiten uitoefenen vallen) te verkleinen, denk bijvoorbeeld aan witwaspraktijken of terrorismefinanciering. 

Het wetsvoorstel bestaat uit drie onderdelen: 1. een informatieplicht die gaat gelden voor alle maatschappelijke organisaties, 2. een deponeringsplicht voor stichtingen en 3. een (wettelijk) handhavingsinstrumentarium om maatschappelijke organisaties aan te kunnen pakken die activiteiten ontplooien die zijn gericht op (dreigende) ondermijning van de democratische rechtsstaat of openbaar gezag. Hierna lichten wij deze drie onderdelen kort toe. 

1.            Informatieplicht 

Op verzoek van bepaalde overheidsinstellingen zijn maatschappelijke organisaties verplicht inzicht te verschaffen in herkomst, doel en omvang van een verkregen donatie. Zo kan een burgemeester in het kader van de handhaving van de openbare orde informatie verzoeken en ook het Openbaar Ministerie (OM) heeft deze mogelijkheid bij ernstige twijfel of de wet of statuten worden nageleefd. Niet-naleving van dit verzoek is een economisch delict (en als zodanig strafbaar) en kan leiden tot het opleggen van een last onder dwangsom. 

De grens voor deze inlichtingenverplichting ligt onder het voorstel in beginsel bij verkregen donaties van €15.000 of meer. Dit is echter geen harde grens en kan volgens het wetsvoorstel bij nadere algemene maatregel van bestuur (AMvB) lager worden vastgesteld voor donaties die afkomstig zijn uit derde landen. Duidelijk is het voornemen van de regering om daarbij aansluiting te zoeken bij de hoogrisicolijst uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).

2.            Deponeringsplicht 

Momenteel zijn stichtingen verplicht om een balans en staat van baten en lasten op te stellen. Echter, alleen commerciële stichtingen zijn verplicht deze te deponeren bij het handelsregister. Voor niet-commerciële stichtingen, zoals een stichting administratiekantoor (ook wel bekend als STAK) of  Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI’s), bestaat deze verplichting om te deponeren bij het handelsregister momenteel niet. 

De Wtmo brengt hier verandering in. In het kader van het bestrijden van misbruik heeft de wetgever ervoor gekozen om ook niet-commerciële stichtingen te verplichten om hun balans en staat van baten en lasten te deponeren bij het handelsregister. Daarmee brengt de Wtmo een lastenverzwaring met zich mee voor niet-commerciële stichtingen. 

Na deponering krijgen bepaalde toezichts- en handhavingsinstanties van de overheid (waaronder bijvoorbeeld de Minister van Justitie, het OM, politie, belastingdienst, de FIOD, de AIVD, DNB, AFM en BFT) toegang tot deze financiële gegevens van stichtingen in het handelsregister.

3.            Handhavingsinstrumentarium

Naast het hierboven beschreven informatieverzoek en het recht inzage te krijgen in de bij het handelsregister gedeponeerde informatie van stichtingen, krijgt het OM onder de Wtmo ook de bevoegdheid om op te treden tegen maatschappelijke organisaties die de democratische rechtsstaat of het openbaar gezag (dreigen te) ondermijnen. Zo kan het OM een stakingsbevel verzoeken, wat inhoudt dat de rechter een bevel kan opleggen - voor de duur van (maximaal) twee jaar – tot het onthouden, staken en gestaakt houden van bepaalde activiteiten. Om de naleving van dit bevel te verzekeren, kan de rechter op verzoek van het OM aanvullende maatregelen treffen. Denk hierbij aan periodieke informatieverplichtingen met betrekking tot alle ontvangen gelden, een verbod tot het ontvangen van bepaalde donaties of het opleggen van een dwangsom opleggen bij niet-naleving van het bevel. 

Inwerkingtreding

De wet moet nog door de Eerste Kamer worden aangenomen en in het Staatsblad worden gepubliceerd, voordat deze in werking treedt. De beoogde inwerkingtreding is 1 januari 2026. 

Contact

Wilt u naar aanleiding van deze nieuwsbrief meer informatie over de Wtmo of een ander onderwerp ontvangen? Neem dan gerust contact op met de specialisten van Meijburg Legal.