Brexit Update: EU verleent uitstel t/m 31 januari 2020

De ontwikkelingen rond Brexit volgen elkaar na lange tijd van stilte erg snel op. Hierbij een update van onze Brexit taskforce, bestaande uit Brexit-specialisten van KPMG Meijburg & Co en KPMG.

Wat is nu de huidige status? Het is voor het eerst in drie jaar tijd dat er in het Britse parlement voor een Brexit-deal werd gestemd. Dit betrof de laatste deal die Boris Johnson onlangs met de Europese Unie (EU) sloot. Helaas voor de Britse regering werd het plan om het hele proces van Brexit in drie dagen door het parlement te loodsen getorpedeerd door datzelfde parlement (322 tegenstemmers en 308 voorstemmers). Het Britse parlement wilde meer tijd om de nieuwe Brexit-deal te bestuderen en om eventuele amendementen op de deal in te dienen.  

EU verleent uitstel t/m 31 januari 2020

Gelet op het voorgaande is het onmogelijk geworden voor het Verenigd Koninkrijk (VK) om deze week op 31 oktober de EU te verlaten met een deal. Het tot stand komen van de deal vergt gewoonweg meer tijd. Boris Johnson werd door zijn parlement gedwongen om uitstel aan te vragen bij de EU voor de Brexit. Daarom heeft de EU vandaag (28 oktober 2019) uitstel verleend tot en met 31 januari 2020.

Is er nu op korte termijn een deal?

Dat is allerminst zeker. Er hebben weliswaar 30 Britse parlementsleden méér voor gestemd, maar nu pas krijgen parlementsleden de kans om amendementen in te dienen. Een aantal van die 30 voorstemmers - voornamelijk uit de oppositie - gaf al reeds aan alleen voor de deal te stemmen als er substantiële wijzigingen in de deal komen.
Vandaag (28 oktober 2019) wordt op initiatief van Boris Johnson nieuwe verkiezingen in het Lagerhuis in stemming gebracht. Voor nieuwe verkiezingen - voorgestelde datum 12 december 2019 - is een tweederde meerderheid nodig. Alleen wanneer oppositiepartij Labour instemt met verkiezingen lijkt deze meerderheid haalbaar.

‘No deal’

Over de consequenties van ‘No deal’ is de laatste tijd voldoende aandacht geweest en hier zullen we kort over zijn. De meest scherpe randjes zijn ondertussen van een ‘No deal’ verwijderd. Toch zal een ‘No deal’ ernstige consequenties hebben en kan dit zowel in het VK als in de EU tot een krimp van de economie leiden. Niet in ieder land evenveel, maar zeker in Nederland zullen de effecten zichtbaar zijn.

Wat betekent deze deal feitelijk en wat gaat er dan op Brexit-dag gebeuren?

Om met dat laatste te beginnen, vooralsnog helemaal niets. Alles blijft namelijk bij het oude, omdat onmiddellijk na de uittreding van het VK een transitiefase in werking treedt die tot 1 januari 2021 duurt. Deze transitiefase kan met maximaal twee jaar verlengd worden tot 1 januari 2023. Deze periode is nodig voor het VK en EU om een nieuw handelsakkoord te sluiten. Deze transitieperiode was al in de deal opgenomen, die de vorige Britse premier May had gesloten. Deze deal is overigens grotendeels overeind gebleven. Met name op het punt van Noord-Ierland zijn belangrijke wijzigingen opgenomen.
Indien er niet tijdig een overeenkomst wordt gesloten, dan treedt het protocol Ierland/Noord-Ierland in werking. Noord-Ierland behoort dan tot het douanegebied van het VK, maar volgt de regels van de interne markt van de EU (denk daarbij aan alle veterinaire en fytosanitaire maatregelen, CE-markeringen, REACH etc.). Ook de regels rondom btw en accijns blijven van toepassing in Noord-Ierland en het Europese Hof van Justitie blijft in het protocol een rol spelen. Partijen hebben met dit protocol ingestemd, omdat slechts 1% van de handel tussen het VK en de EU via Noord-Ierland verloopt.

Grenscontroles

Om de vier jaar kan het Noord-Ierse parlement bepalen of deze bijzondere status van Noord-Ierland nog nodig is. Als dit protocol niet langer nodig is, dan wordt de verlegde grenscontrole teruggeplaatst naar de Noord-Ierse/Ierse grens. Dit staat niet met zoveel woorden in het protocol, maar lijkt ons de enige conclusie.
Wanneer dit protocol van kracht wordt zullen de grenscontroles in Noord-Ierland plaatsvinden in de zee- of luchthavens en wordt vervolgens bepaald welke douanerechten van toepassing zijn (Britse rechten of de EU-rechten).

EU-douanerechten

Komen de goederen rechtstreeks uit het VK en zijn zij bestemd voor Noord-Ierland, dan volgen er geen douanerechten. Komen de goederen van elders én staat niet vast dat de uiteindelijke bestemming Noord-Ierland is, dan worden de douanerechten, die van toepassing zijn in de EU, door het VK geheven en afgedragen aan Brussel. Blijkt vervolgens achteraf dat de goederen toch in Noord-Ierland blijven, dan worden deze rechten teruggevorderd. Termijnen waarbinnen de mogelijkheid bestaat om de ten onrechte geheven Europese douanerechten terug te vorderen, zijn nog niet bekend. Hoe dit precies allemaal gaat functioneren, wordt ook nog nader uitgewerkt.

Geen toezicht op goederen

Toch alvast een schot voor de boeg. Als goederen eenmaal in het vrije verkeer belanden – en dat geldt zowel voor het VK als voor de EU – dan vindt er op deze goederen geen enkel toezicht meer plaats. Zo kunnen goederen worden doorverkocht zonder dat de douane of welke willekeurige andere instantie daar weet van heeft. Ingevoerde goederen kunnen immers op dezelfde wijze verhandeld worden als goederen die uit Noord-Ierland afkomstig zijn. Goederen kunnen worden doorverkocht en de informatie hierover hoeft niet te worden gedeeld met de overheid. Als hier niet op een of andere manier controle op plaatsvindt, ontstaat er een gat in de buitengrens van de EU.

Vrijhandelsakkoord

Stel het VK heeft een vrijhandelsakkoord gesloten met de Verenigde Staten van Amerika (de vurige wens van de Brexiteers) en de EU heeft geen vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten. Een standaard chemisch product wordt vervolgens vanuit Amerika naar een afnemer in Noord-Ierland verkocht. De Noord-Ierse afnemer verwerkt dit product in zijn productie. Voor dit product geldt in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van het vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten 0% douanerechten, terwijl de EU voor dit product uit de Verenigde Staten 5% heft. Omdat de goederen bestemd zijn voor de Noord-Ierse ondernemer gelden hier de Britse douanerechten van 0%. Na verloop van tijd, bijvoorbeeld een jaar later verkoopt de Noord-Ierse ondernemer het product aan een andere Noord-Ierse ondernemer, die het op zijn beurt weer doorverkoopt aan een afnemer in Ierland of elders in de EU. Hoe kan de EU ervoor zorgen dat de gederfde 5% douanerechten alsnog wordt geheven?

Lastenverzwaring voor Noord-Ierse bedrijven

De enige mogelijkheid die wij voorzien is dat het bedrijfsleven in Noord-Ierland al deze data zelf moet bijhouden: een behoorlijke lastenverzwaring voor het bedrijfsleven daar. Wij vragen ons af of veel ondernemers dit beseffen. Echter, hoe lang moet een product, dat eenduidig bestemd was voor een Noord-Ierse onderneming, in Noord-Ierland verblijven en in het vrije verkeer deelnemen alvorens het zonder belemmeringen naar een onderneming in Ierland kan worden verkocht? Is dat een dag, een maand, een jaar, drie jaar, tien jaar of misschien nooit? Wij hebben vooralsnog geen idee. Dit protocol Ierland/Noord-Ierland gaat zeker tot een lastenverzwaring van het bedrijfsleven in Noord-Ierland leiden. Ook de rest van het VK kan hier last van krijgen. Het VK moet namelijk bij ‘uitvoer’ naar Noord-Ierland het bewijs leveren dat de goederen van oorsprong uit het VK komen om zonder invoerrechten te ‘importeren’ in Noord-Ierland. Ook bij de overheid zal het tot veel extra procedures leiden. Deze lastenverzwaring komt het vestigingsklimaat in Noord-Ierland niet ten goede.

Weer afwachten

De deal die de voormalige Britse premier Theresa May destijds sloot met de EU blijft grotendeels overeind. Boris Johnson heeft de backstop-regeling uit het scheidingsakkoord gehaald. Hij heeft kunnen bedingen dat Noord-Ierland tot de douane-unie van het VK behoort, staat toe dat het Europese Hof van Justitie enige rol van betekenis vervult in Noord-Ierland, zal in Noord-Ierland – zolang nodig – de regels van de interne markt volgen. Hij lijkt hiermee geen contributie te hoeven betalen aan de EU, terwijl landen als Zwitserland en Noorwegen dat wel doen. Het is nu opnieuw afwachten wat van deze Brexit-deal daadwerkelijk tot stand komt…

Informatie

Meer weten over wat de gevolgen van de Brexit voor uw business kunnen zijn? Wij hebben vijf concrete producten ontwikkeld om uw organisatie hierbij te helpen. Zie de folder. Neem gerust contact op met onze specialisten van de Brexit taskforce of uw vaste contactpersoon binnen KPMG Meijburg & Co of KPMG.