Brexit: bedrijven nog steeds afwachtend, maar de klok tikt door…

Vorige week vond het NBCC Brexit Forum plaats bij KPMG Meijburg & Co in Amstelveen. NBCC, de Netherlands British Chamber of Commerce, organiseerde dit seminar samen met KPMG en KPMG Meijburg & Co. In een volgepakte zaal met voornamelijk deelnemers vanuit het bedrijfsleven, kwam het centrale thema aan de orde: Brexit: What next? Dit thema werd vanuit verschillende invalshoeken benaderd: politiek, economisch, financieel, juridisch, maar ook de effecten voor specifieke doelgroepen werden belicht: Wat zijn de gevolgen van de Brexit op een supply chain binnen de automotive industrie of voedingsindustrie? Of wat is de impact voor zakelijke dienstverleners die al jaren zaken doen met het Verenigd Koninkrijk? En wat betekent het voor de burgerrechten van de Britten en EU-burgers? Conclusie: rond Brexit verkeren burgers, bedrijven en overheden in een onzekere periode. Veel Nederlandse bedrijven lijken nu nog afwachtender dan voorheen, terwijl de Brexit-klok doortikt.

Vijf modellen voor handelsrelatie Verenigd Koninkrijk en EU

Tijdens het seminar passeerden vijf modellen de revue voor de toekomstige handelsrelatie tussen EU en Verenigd Koninkrijk (VK):

1. Bremain;

VK blijft lid van de EU.

2. Noors model (zachte Brexit):

Noorwegen maakt gebruik van de Europese interne markt en moet zich aan EU-regels houden. Hierbij geldt vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal. Noorwegen is geen lid van de douane-unie, voor dit land gelden douaneformaliteiten.

3. ‘UK-model’:

VK treedt uit EU, tussen EU en VK geldt een douane-unie totdat de formaliteiten over de grens tussen Noord-Ierland en Ierland zijn afgerond. Voor EU-burgers in het VK en Britten in de EU verandert er niets. Als de Ierse kwestie is opgelost treedt een uitgebreid handelsakkoord tussen VK en EU in werking. Het VK is dan niet langer lid van de interne markt en ook niet meer verbonden via een douane-unie met de EU. Er gelden dan grensformaliteiten tussen het VK en de EU, en het VK kan onafhankelijk vrijhandelsakkoorden sluiten.

4. Canadees model:

Canada heeft een uitgebreid vrijhandelsakkoord met de EU. Producten van Canada of EU mogen tariefvrij worden verhandeld. Canada hoeft geen EU-regels te volgen. Grensformaliteiten blijven bestaan en Canada kan zelfstandig vrijhandelsakkoorden sluiten.

5. Harde Brexit:

VK treedt uit EU, de Britten hoeven geen EU-regels te volgen. Ze stappen uit de interne markt en douane-unie. Er zijn geen afspraken gemaakt. Handeldrijven met de EU vindt plaats op het niveau van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dit heeft ernstige gevolgen voor EU-burgers die in het VK wonen en vice versa. 

Brexit-expert Leon Kanters van KPMG Meijburg & Co licht toe: “Het meest waarschijnlijke en gunstige scenario zou het ‘UK-model’ zijn. Hierin ondervindt het Nederlandse bedrijfsleven het minste hinder van de Brexit en de handel tussen VK en EU gaat door, zoals het was. Voor EU-burgers in het VK en Britten in de EU verandert er niets. Het VK kan pas onafhankelijke vrijhandelsakkoorden met andere landen sluiten nadat de Brexit-deal definitief is gesloten. Dit zal op z’n vroegst op 1 januari 2021 zijn. Het is zeker niet uit te sluiten dat de transitieperiode wordt verlengd of automatisch overgaat in een backstop-situatie waardoor het VK voor een langere periode in de douane-unie met de EU moet blijven. Het wordt spannend en het zou zomaar kunnen dat het Britse parlement op 11 december a.s. de Brexit-deal afkeurt, waardoor de kans op een harde Brexit toeneemt. Dit is het meest ongunstige scenario met grote economische gevolgen.” 

Nederland belangrijk voor Verenigd Koninkrijk

Het Verenigd Koninkrijk is een van de belangrijkste handelspartners van Nederland. Voor Nederland is het heel belangrijk dat er op 29 maart 2019 een deal ligt waarin de handelsbetrekkingen goed geregeld zijn. Volgens de Britse ambassadeur Peter Wilson, een van de gastsprekers, kijken het VK en de EU met vertrouwen naar de transitieperiode, ondanks de onzekere situatie. Wilson vult aan: “Wij hechten veel waarde aan de goede handelsrelatie die wij hebben met Nederland. Nederland is vanuit Europa de 2einvesteerder in het VK. Die relatie willen wij graag voortzetten.” In de huidige situatie kon hij weinig concreets zeggen over de economische verwachtingen. Wel waarschuwde Wilson: “Er zijn veel economische voorspellingen die rondzingen. Dit zijn slechts pogingen, maar die zorgen uiteindelijk voor meer onduidelijkheid. Je kunt er niet op vertrouwen. Wees voorzichtig! Er is nog heel veel werk te yerrichten voor zowel VK als EU, maar uiteindelijk willen wij een ‘frictieloos’ vrijhandelsakkoord met EU." 

‘Prepare for the worst and hope for the best’

Volgens een van de andere gastsprekers, Stefaan de Rynck (adviseur van het team van Michel Barnier die namens de EU de onderhandelingen voerde met het VK) is de huidige Brexit-deal de best mogelijke deal tussen VK en EU. “De Europese regeringsleiders hebben onlangs hun akkoord gegeven op de deal, maar we moeten ook rekening houden met een eventuele ‘no deal’ in het Britse Parlement. Dus: prepare for the worst and hope for the best,” aldus De Rynck. Ook de andere gastsprekers gaven aan dat de huidige situatie uiterst onzeker is. Kees Verhoeven, Tweede Kamerlid D66: “Brexit is voor de EU een tragedie. Vanuit het Nederlands Parlement hopen we op een ‘Ja-stem’, maar we moeten ook rekening houden dat het Britse Parlement ‘Nee’ kan stemmen.” Jochum Wiers van Ministerie van Buitenlandse Zaken vult aan: “Er is helaas nog veel onzekerheid en na 11 december zal deze onzekerheid nog steeds bestaan, of er nu wel of geen deal komt. Daarom adviseren wij vanuit het ministerie aan ondernemers: bereid je voor, wacht niet af, want je kunt nu geen enkel scenario uitsluiten.”

Meer kans op ‘no deal’, minder kans op ‘deal’

Met een online voting tool via de smartphones deden de deelnemers van het seminar op interactieve wijze mee aan een aantal stellingen. Van de 170 deelnemers denkt meer dan 90% dat de Brexit-deal op 11 december a.s. niet door het Britse Parlement komt. Daarbij vindt 26% dat de Britse regering terug moet naar de onderhandelingstafel met de EU en 26% vindt zelfs dat er nieuwe verkiezingen in het VK moeten komen. Overigens denkt ruim 30% dat de deal later alsnog wordt geaccepteerd, omdat een ‘no deal’ absoluut geen alternatief is. Het is een horrorscenario met grote economische gevolgen voor zowel VK als de EU. Handeldrijven met de EU doet VK dan op basis van de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dit betekent dat er op de import en export van en naar VK ineens flinke tarieven worden berekend. Zeker voor bijvoorbeeld vlees, groenten of vis gelden dan enorme tarieven. Producten die zomaar 20 à 30% of meer duurder kunnen worden. Ook voor auto’s gelden tarieven van 10% of meer. Dit zal de Britse en Europese consument keihard in de portemonnee voelen. Alles wat VK in en uit moet, moet gecontroleerd worden en dat kan tot flinke vertragingen en extra kosten voor ondernemers leiden.

Supply chain

Ricardo Tülkens, Brexit-expert van KPMG en gespecialiseerd in supply chain management: “Ik zie in de praktijk een paar bedrijven dat bezig is met voorbereidingen rond de Brexit, maar nog steeds zijn er veel bedrijven, die afwachtend zijn en substancieel veel klanten en toeleveranciers in VK hebben. Ondanks de onzekerheid is het toch raadzaam dat klanten en toeleveranciers zich voorbereiden. Zoals: in welke mate bent u afhankelijk van Britse klanten of leveranciers en kunt u uitwijken naar een ander EU-land? Is het strategisch nodig om extra voorraden aan te leggen om tijdig te kunnen leveren? Kunt u ontbindende voorwaarden toevoegen aan uw leveringsvoorwaarden, die mogelijk kunnen voortvloeien uit Brexit? Zijn er aanpassingen in uw leveringscondities bij contracten nodig?” Het is goed mogelijk dat er geen vrijhandelsakkoord tussen VK en EU wordt bereikt, dat de transitieperiode afloopt en dat de verhouding tussen het VK en de EU terugvalt op de zogenaamde backstop. In dit scenario vinden aan de grens dan gewoon import- en exportformaliteiten plaats en worden veiligheidscontroles op onder andere dieren en voeding uitgevoerd. “Nederlandse bedrijven moeten dan rekening houden met extra vertragingen aan de grens. Dat kan ondernemingen flink pijn doen als zij onderdeel zijn van een just-in-time supply chain, zoals de voedingsindustrie. Dus, wees voorbereid op diverse scenario’s, want niets doen is geen optie!” vult Leon Kanters aan.

Zie ook de aftermovie van het NBCC Brexit Forum