Bestrijding van greenwashing: duurzame keuzes voor consumenten mogelijk maken
Een voorstel voor een Richtlijn inzake beweringen ten aanzien van milieu informatie
Hoe vaak hebt u zich afgevraagd of de milieu informatie ten aanzien van producten of diensten wel duidelijk of zelfs betrouwbaar is? Waarschijnlijk vaak. De Europese Commissie schat dat de helft van alle groene labels een sterke onderbouwing (en verificatie) ontbeert. Beweren dat je "groen" en duurzaam bent, is een belangrijke concurrentiefactor geworden, waarbij groene producten vaak een grotere groei kennen.
Met een wildgroei aan verschillende labels en berekeningsmethoden om als groen te kwalificeren, is het echter moeilijk vast te stellen of dergelijke claims betrouwbaar zijn. Als dergelijke beweringen niet betrouwbaar, vergelijkbaar of verifieerbaar zijn, kunnen consumenten en andere marktdeelnemers hun aankoopbeslissingen niet volledig inzetten om producenten van milieuvriendelijke(re) producten te belonen.
De Europese Commissie is zich hiervan bewust en wil ervoor zorgen dat consumenteninformatie (en beweringen) over sociale en milieueffecten niet misleidend is en poogt daarmee greenwashing te bestrijden. In dat kader is op 22 maart 2023 een concept Richtlijn inzake beweringen ten aanzien van milieu informatie(“Richtlijn”), zogenaamde “green claims” gepubliceerd.
De introductie van deze Richtlijn is een onderdeel van de ten uitvoerlegging van de Europese Green Deal. Doel is de eerste reeks gedetailleerde EU-regels vast te stellen voor de berekening en onderbouwing van vrijwillige green claims. Deze regels zullen van toepassing zijn op alle bedrijven die in de Europese Unie actief zijn. Onder een green claim wordt elke boodschap of voorstelling, niet verplicht volgens de toepasselijke wetgeving, met inbegrip van tekst, afbeeldingen, grafische of symbolische weergave, etiketten, merknamen, bedrijfs- of productnamen, die een positief effect op het milieu vermeldt of impliceert, verstaan. Kortom de werking is breed.
De voorgestelde maatregelen zouden leiden tot verdere harmonisatie met betrekking tot de regelgeving inzake green claims, waardoor de markt voor duurzamere producten zou worden versterkt, daarnaast wordt versnippering van de markt ten gevolge van uiteenlopende nationale voorschriften bij gebrek aan geharmoniseerde EU-regelgeving voorkomen.
Om green claims te mogen maken, zullen deze moeten worden onderbouwd met een op wetenschappelijk bewijs gebaseerde methodologie waarmee alle milieueffecten kunnen worden vastgesteld. Bovendien introduceert de Richtlijn specifieke eisen voor etiketten en vergelijkende beweringen, aangezien vergelijkingen eerlijk en methodologisch verantwoord moeten zijn, bijvoorbeeld op basis van vergelijkbare informatie en gegevens. Tevens wordt er een verplichting geïntroduceerd om de onderbouwing van de green claims te herzien en bij te werken wanneer er omstandigheden zijn die van invloed kunnen zijn op de nauwkeurigheid van de claim.
Het voorstel voor deze Richtlijn voorziet ook in de noodzaak van verificatie door onafhankelijke verificateurs voor de onderbouwing van green claims (gemaakt door handelaren in een handelsrelatie tussen bedrijven en consumenten) teneinde "greenwashing" te voorkomen en de consument beter te beschermen.
De Richtlijn moet nu door het Europees Parlement en de Raad worden goedgekeurd. Na goedkeuring moet de Richtlijn worden geïmplementeerd in nationale wetgeving in de EU-lidstaten. Het voorstel bepaalt dat de lidstaten bevoegde autoriteiten aanwijzen en die alle nodige bevoegdheden verlenen voor onderzoek en handhaving om de naleving van de Richtlijn te waarborgen en een regelgevings- en sanctieregeling vast te stellen.
Tijdens deze implementatieperiode zullen bedrijven hun interne procedures moeten aanpassen aan de nieuwe regels en zullen zij ervoor moeten zorgen dat de Richtlijn vanaf het moment van inwerkingtreding wordt nageleefd. Dit om mogelijke sancties, maar wellicht nog belangrijker reputatierisico dat een onjuiste naleving met zich mee zou kunnen brengen, te voorkomen. Bedrijven zullen intern moeten nagaan of de producten die momenteel met green claims worden aangeboden aan de eisen van de Richtlijn voldoen. Ook zullen toekomstige marketingstrategieën moeten worden afgestemd met inachtneming van de nieuwe regels.
De nieuwe regels zullen ook milieu-etiketten reguleren om zo een einde te maken aan de wildgroei van etiketten (en daarop vermelde informatie). Nieuwe lokale etiketteringsregelingen zullen niet worden toegestaan, tenzij zij op EU-niveau worden ontwikkeld en op geharmoniseerde wijze binnen de EU worden toegepast.
De Richtlijn biedt consumenten meer duidelijkheid en meer zekerheid ten aanzien van de vraag of iets dat als groen wordt verkocht, het ook echt groen is. Niet-naleving van de Richtlijn zal niet alleen leiden tot sancties voor bedrijven, maar ook tot relevante juridische risico's in verband met klachten van klanten. Ook ontstaat er groot risico van reputatieschade en aantasting van het imago van een bedrijf als een als groen aangeboden product of dienst niet aan de eisen blijkt te voldoen. De Richtlijn vormt daarmee een belangrijke stap in de strijd tegen greenwashing. De Richtlijn creëert binnen de EU een gelijk speelveld ten aanzien van informatie over de milieuprestaties van producten.
De komende maanden moeten wetgevers in de hele EU met lokale wet- en regelgeving komen en zo zorgen dat de Richtlijn in nationale wet- en regelgeving wordt geïmplementeerd. Lokale toezichthouders zullen zich moeten gaan buigen over de invulling van een nieuwe toezicht rechtelijke taak. Het internationale KPMG Law team zal u de komende periode blijven informeren en adviseren over relevante ontwikkelingen met betrekking tot de goedkeuring en implementatie van de Richtlijn binnen de EU.
